Sitodruk – Kolejną znaną przez większość z nas, metodą druku jest sitodruk. Sitodruk możemy wykonać na wielu tworzywach jak: papier, tektura, folia, metal oraz na przedmiotach uformowanych. Jednak najbardziej upowszechnił się w branży odzieżowej. Sitodruk pozwala na zadrukowanie płaskich i dużych powierzchni farbami sitodrukowymi. Co jest najważniejszym elementem sitodruku ? Jak sama nazwa wskazuje – sito.
Czym jest Sito ?
Proces druku – sitodruku zaczynamy od przygotowania sita. A czym ono jest ? Zwykle jest to aluminiowy rama z rozciągniętą w niej siatką. I to właśnie siatka odgrywa najważniejszą role. Po zakryciu miejsc nie drukowych – zablokowaniu otworów w siatce, powstaje nam matryca do druku. Farba w procesie druku zostaje przetłoczona przez elementy nie zakryte. Najczęściej stosowane siatki zawierają od 100 do 150 włókien na cm2.
Zakrywanie miejsc nie drukowych odbywa się na kilka sposobów. Najważniejsze z nich to:
- nanoszenie ręczne roztworu na siatkę, który po zaschnięciu tworzy warstwę nieprzepuszczalną,
- rysunek tuszem lub kredką litograficzną na powierzchni siatki,
- szablony wycinane z papieru lub folii,
- powlekanie siatki emulsją światłoczułą, która po wyschnięciu naświetlana jest w kopioramie.
Rakiel
Narzędzie służące do przeciskania farby poprzez oczka siatki na podłoże drukowe. Rakiel może mieć różne wymiary w zależności od wykonywanego zlecenia. Zbudowany jest z tworzywa sztucznego i elastycznej taśmy i uchwytu. Zwany jest także przecierakiem.
Farby
W sitodruku występują dwa główne rodzaje farb: wodne i farby plastizolowe. Farby wodne nie posiadają w swoim składzie PVC i formaldehydu. Zaletą tych farb jest możliwość drukowania na bardzo gęstych siatkach z dużym nasyceniem kolorów.
Natomiast farby plastizolowe są znacznie gęstsze co w efekcie sprawia że możemy pokrywać mniej gęste podłoża. Inną zaletą jest także fakt, że farby te nie zasychają na sicie podczas druku.
Mniej spotykane są farby rozpuszczalnikowe a także farby UV lub kleje sitodrukowe.
Proces druku
Proces druku to bardzo prosta, nieskomplikowana czynność polegająca na przeciskaniu farby przez siatkę. Na jej powierzchni rozprowadzona jest farba. Po przesunięciu po niej raklą, farba jest przeciskana przez wolne oczka w siatce, bezpośrednio na podłoże drukowe. Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku przedmiotu okrągłego. W tej sytuacji rakla stoi w miejscu a przesuwa się sito oraz obraca przedmiot drukowy.
Najnowsze urządzenia do sitodruku posiadają serwonapędy które synchronizują prędkość sita i przedmiotu.
A – Farba , B – Rakiel, C – odkryta część siatki, D – część siatki zakryta szablonem, E – rama siatki, F – odbitka graficzna
Historia Sitodruku
Historia sitodruku ma swój początek w Japonii. To właśnie w tym miejscu w XVII wieku wykorzystywano tę metodę do ozdabiania kimon. Za pionierów tej metody i jednocześnie twórców uznaje się Yuzensai Miyasaki i Zisukeo Hirose. Pierwszy z nich metodą tą ozdabiał kimona, natomiast drugi z nich wynalazł szablon zwany „katagami”. Analogicznie jak ma to miejsce w dzisiejszym świecie, wycięty z papieru motyw był nakładany na siatkę z włosów ludzkich lub zwierzęcych, a wspomniana siatka rozpięta była na drewnianej ramie. Ciekawostką jest, iż na wyspach Fidżi, szablony do drukowania wykonywano z liści bananów.
Rozwój sitodruku dosyć mocno przyśpieszył w Stanach Zjednoczonych w okresie 1 wojny światowej. Pojawiła nam się możliwość druku wielokolorowego z jednej formy drukarskiej zapoczątkowanej przez John Pilsworth z San Francisco. Innym dużym skokiem rozwojowym było wynalezienie filmu szelakowego nazwanego Profilm przez Louisa F. D’Autremont. Nowinka ta pozwalała na szybsze i bardziej dokładne przygotowywanie szablonów do druku. Niedługo później Josepha Ulano wynalazł film celulozowy z którym mamy do czynienia po dziś dzień.
W XX wieku sitodruk przybył do Europy i rozpowszechnił się jak technika poligraficzna. Niedługo później Serigrafia jako technika artystyczna i poligraficzna zagościła w szkołach. Ciekawostką jest iż w latach 70 i 80 XX wieku używano sitodruku w podziemnych drukarniach w Polsce.
W Polsce powstało Stowarzyszenie Sitodrukarzy Polskich obecnie Polskie Stowarzyszenie Sitodruku i Druku Cyfrowego z siedzibą w Krakowie. Za celem tej organizacji jest rozpowszechnienie wiedzy o sitodruku i przekazywanie nowości w tej dziedzinie. Stowarzyszenie te jest także członkiem międzynarodowej organizacji FESPA.